به گزارش روابط عمومی پژوهشکده اکولوژی دریای خزر "جلسه دفاعیه پروژه مطالعه دستیابی به بیوتکنیک تکثیر شانه­دار مهاجم (Mnemiopsis leidyi) دریای خزر " توسط آقای دکتر ابوالقاسم روحی ساعت 10 صبح چهارشنبه 17/6/95 در سالن جلسات این مرکز برگزار گردید.

چکیده

نمونه های شانه دار (Mnemiopsis leidyi) برای بررسی تولید مثل و هم آوری از اعماق 5 ، 10 و 20 متر حوزه جنوبی دریای خزر (منطقه خزر آباد) جمع آوری گردید. این نمونه ها از آبهای سطحی این حوضه بدون استفاده از تور پلانکتون و تنها با استفاده از ظروف 5-2 لیتری و یا با استفاده از کشش عمودی تور پلانکتون 500 میکرون جمع آوری گردید. در آزمایشگاه نمونه هائی که از نظر مورفولوژی و فیزیولوژی سالم بودند از بقیه نمونه ها جدا شده و پس از آن نمونه های M. leidyi بلافاصله‌در یک پتری دیش‌با چشم‌غیر مسلح‌بوسیله خط کش (از لوپ تا لوپ جانور) با دقت میلی متر اندازه‌گیری‌و پس از آدابتاسیون به داخل آکواریوم ها منتقل گردید.

شمای کلی از شانه دار Mnemiopsis leidyi

تعداد 12 عدد آکواریوم به حجم 50 لیتر با آب دریای خزر با شوری های مختلف جهت بررسی تولید مثل و میزان هم آوری شانه دار طراحی شد که در هریک از آنها هوا دهی بصورت صورت گرفت. تعداد 3 عدد از آکواریوم ها با شوریppt1±9 ، 3 عدد از این آکواریوم ها با شوری ppt 1±11و 3 عدد از آنها با شوری ppt 1±12 با آب دریای خزر پر شد. تیمارهای درجه حرارت آب در هریک از تیمارها در سه گروه ^oC 2±20، ^oC 2±23 و ^oC 2±25 تنظیم شد. همچنین تعداد 3 عدد آکواریوم در شوری متوسط (ppt 5/12) و دمای همزمان آب دریای مازندران (^oC 20،23،25) در طی نمونه برداری بعنوان شاهد در نظر گرفته شد. در هریک از آکواریوم ها تعداد 5-3 قطعه شانه دار در دو گروه اندازه های کمتر از 15 میلی متر و بزرگتر از 16 میلیمتر قرار داده شد. نمونه های شانه دار در طی شب در تاریکی مطلق قرار گرفتند و محتویات آب هریک از آکواریوم ها در ابتدای هر صبح تخلیه و جهت بررسی تعداد تخم ها و شمارش در زیر لوپ و یا میکروسکوپ معکوس صورت گرفت. مطالعات آزمایشگاهی تولید مثل شانه دار در آب حوزه جنوبی دریای با اندازه های مختلف در دمای مختلف نشان داد که بطور متوسط 12 عدد تخم در روز مشاهده گردید. بیشترین میزان تخم ریزی شانه دار با 115 عدد تخم در روز برای نمونه های 46-15 میلیمتر (7/9-7/0 گرم) به ثبت رسید که با افزایش اندازه میزان تخم ریزی افزایش یافت.

بررسی میزان هم آوری شانه دار در نمونه هایی که با زئوپلانکتون تکثیر شده Acartia tonsa تغذیه شده اند، در تیمارهای مختلف نشان داد که اختلاف معنی داری بین دما و تعداد تخم و همچنین شوری و تعدا د تخم وجود دارد (01/0<.P). بطوریکه در سه تیمار دمائی فوق با شوری ppt 1±9 شانه دار با طول های مختلف هیچگونه تخمریزی صورت نگرفته در حالیکه نمونه های در شوری بیشتر از ppt 10 شروع به تخمریزی نمودند.تعداد متوسط تخم ریزی شانه دار M. leidyi در شوری ppt 11 در دمای ^oC 25 تقریباً دو برابر شوری ppt 12 بوده (14 عدد تخم در روز) در حالیکه در شوری ppt 12 در دمای ^oC 23 تقریبا میزان تعداد تخم 5/2 برابر دمای ^oC 25 و یک برابر دمای ^oC 20 به ثبت رسید. بیشترین تعداد تخم شانه دار در دمای 23 و شوری ppt 1±12 با 3/35±8/22 عدد تخم در روز مشاهده گردید. همچنین میزان هم آوری شانه دار با اندازه و وزن شانه دار رابطه مستقیمی دارد که با افزایش اندازه از بیش 16 میلیمتر تعداد تخم ها در روز افزایش پیدا می کند. بررسی میزان هم آوری شانه دارهائی با گروه طولی بیش از 16 میلیمتر نیز نشان داد که بیشترین میزان تخمریزی این جانور در شوری ppt 1±11 بود (متوسط 6/7±7/9 عدد تخم در روز). بررسی آماری نشان داد که اختلاف معنی داری در میزان هم آوری شانه دار در شوری های مختلف وجود دارد، در حالیکه تخمریزی در شورهای بیش از ppt11 اختلاف معنی داری را نشان نمی دهد (05/0P>). در بررسی دراز مدت شانه داران (نگهداری 45 روزه) در آزمایشگاه با تغذیه از زئوپلانکتون Acartia tonsa تخم های شانه داران هچ شده و به لارو تبدیل شدند که متاسفانه لاروها توانائی بالغ شدن را نداشتند.